Nieujawnione źródła przychodów- jakie sankcje grożą podatnikom przy powołaniu się na pożyczkę?

Organy podatkowe coraz trafniej kwalifikują podatników do kontroli i postępowania podatkowego w zakresie nieujawnionych źródeł przychodów. W trakcie postępowania organy podatkowe wymagają od podatników dwóch rodzajów oświadczeń tj.  deklaracji majątkowych oraz oświadczeń majątkowych. Różnicę między udokumentowanymi wydatkami a udokumentowanymi przychodami podatnicy często tłumaczą otrzymanymi pożyczkami lub darowiznami.

W takich przypadkach na uwagę zasługuje znowelizowany ustawą z dnia 18.11.2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych art. 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Dodano w nim ust. 5, w którym przewidziano 20% stawkę podatku.

Sankcyjna 20% stawka znajdzie zastosowanie w dwóch sytuacjach.

Po pierwsze, jeżeli podatnik powołuje się na fakt zawarcia umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego oraz ustanowienie użytkowania nieprawidłowego przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej, w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego, a należny podatek nie został zapłacony (art. 7 ust. 5 pkt 1PCCU) .

Po drugie, jeżeli biorący pożyczkę powołuje się w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub postępowania kontrolnego  na fakt zawarcia umowy pożyczki od osób najbliższych tj. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierbów, rodzeństwa ojczyma i macochy, a nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy, albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Z przepisu prawa jak również z praktyki fiskusa wynika, że stawka ta obowiązuje w sytuacjach kiedy podatnik powołuje się na czynności dokonane po upływie 5- letniego okresu przedawnienia ustalonego zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej (odnowa obowiązku  podatkowego)  jak również będzie miała zastosowanie  w odniesieniu do nieprzedawnionego obowiązku podatkowego.

Podatnicy powołujący się na pożyczkę mogą więc zapłacić nie tylko sanacyjną stawkę podatku od czynności cywilnoprawnych w wysokości 20% kwoty pożyczki, ale również w przypadku nieprzedawnionego obowiązku podatkowego odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych liczone po upływie 14 dni od dnia zawarcia umowy pożyczki do dnia wpłaty włącznie. Odsetki te organ nalicza nie ok. kwoty podatku obliczonej według stawki 2% lecz 20%. 

Powyższe aż bije po oczach niekonstytucyjnością przepisów. Na szczęście sądy administracyjne jednolicie orzekają, iż stawka 20% może mieć zastosowanie wyłącznie po przedawnieniu pierwszego obowiązku podatkowego.